Πέμπτη,14 Μαρτίου 2013
Δεκατέσσερα
χρόνια από την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της οποίας
πρωταρχικοί στόχοι είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και το υψηλό
επίπεδο απασχόλησης, η Ευρωζώνη βρίσκεται σε κρίση. Η Κύπρος -μέλος της
Ευρωζώνης- δεν έμεινε ανεπηρέαστη και σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις
βρίσκεται ένα βήμα πριν από την έναρξη της μνημονιακής εποχής της. Ελλάδα,
Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία ήδη ακολουθούν την κατεύθυνση αυτή ως τρόπο
αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης που βιώνουν. Ωστόσο μοναδική η περίπτωση
της Ισλανδίας η οποία αποφάσισε να ακολουθήσει ένα εναλλακτικό τρόπο διάσωσης.
Η περίπτωση της Ισλανδίας
Η Ισλανδία μια
μικρή χώρα, με την αλιεία ως την κύρια πηγή εσόδων της, το 2003 προχώρησε σε ιδιωτικοποίηση
των τραπεζών της με απώτερο σκοπό να προσελκύσει περισσότερους ξένους
επενδυτές. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι καθώς αυξάνονταν οι επενδύσεις ταυτόχρονα
αυξανόταν και το εξωτερικό χρέος των τραπεζών το οποίο μέχρι το 2007 έφτασε στο
900% του ΑΕΠ. Το χρέος αυτό έκανε τις τράπεζες να φαίνονται αναξιόπιστες στις
χρηματαγορές και έτσι το 2008 οι τρεις κύριες τράπεζες της Ισλανδίας πτώχευσαν,
με επακόλουθο το εθνικό της νόμισμα η κορόνα να χάσει το 85% της αξίας της
έναντι στο Ευρώ.
Η κυβέρνηση τότε
αποφασίζει να αναλάβει το χρέος και κρατικοποιεί τις τράπεζες. Τα επιτόκια
εκτοξεύθηκαν, η οικονομία κατέρρευσε και η χώρα κήρυξε πτώχευση. Τη στιγμή
εκείνη επενέβηκε το ΔΝΤ και η ΕΕ θέλοντας να αναλάβουν το χρέος τονίζοντας ότι
μόνο έτσι θα μπορούσε η Ισλανδία επιβιώσει.
Μετά τις πρόωρες
εκλογές τον Απρίλιο του 2009 η Ισλανδία έπρεπε να ξεπληρώσει τους δανειστές της
και το βάρος έπρεπε να επωμιστούν οι πολίτες. Ο τότε πρωθυπουργός Όλαφ Ραγκνάρ
Γκρίμσον δεν επικυρώνει τον σχετικό νόμο και προχωρεί σε δημοψήφισμα. Παρ’ όλες
τις πιέσεις που δεχόταν από τη διεθνή κοινότητα, το 93% των πολιτών ψήφισε
ενάντια στο νόμο και η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες για να αποδοθούν ευθύνες στους υπεύθυνους, αναλαμβάνοντας μόνη της την
οικονομική της επιβίωση.
Σήμερα τέσσερα
χρόνια μετά, η Ισλανδία βρίσκεται σε περίοδο ανάκαμψης με ανάπτυξη 3%,ανεργία
7% και το έλλειμμα του ισοζυγίου της αναμένεται να μειωθεί στο 3,4% . Η
πιστοληπτική της ικανότητα για μακροπρόθεσμο δανεισμό αυξήθηκε κατά μία βαθμίδα
στην κατηγορία ΒΒΒ από τον οίκο αξιολόγησης Fitch Ratings και πλέον η χώρα θεωρείται αξιόπιστη. Αξιοσημείωτο ότι ο πρωθυπουργός της
χώρας Γκέιρ Χόρντε ο οποίος κυβερνούσε το 2006 - 2009 βρίσκεται στο εδώλιο και
κατηγορείται για αμέλεια εκτέλεσης καθηκόντων.
Η Παρούσα κατάσταση της Κύπρου
Η Κύπρος μία
επίσης μικρή χώρα, έρχεται αντιμέτωπη για πρώτη φορά μετά την εισβολή του 1974 με
την οικονομική κρίση. Το δημόσιο χρέος της για το 2012 σύμφωνα με τις
εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών εκτιμάτε στο 85,5% του ΑΕΠ και η
ενδεχόμενη παροχή στήριξης της σύμφωνα με τον πρόεδρο του Eurogroup Γερούν Νταισελμπλουμ θα ανέλθει κοντά στα €10δις.
Ο διοικητής της
Κυπριακής Κεντρικής Τράπεζας Πανίκος Δημητριάδης δήλωσε ότι η στροφή στην ΕΕ
και στο ΔΝΤ για οικονομική στήριξη προέκυψε λόγω της ανάγκης για ανακεφαλαιοποίηση του χρηματοπιστωτικού
συστήματος -μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους- αλλά και η ανάγκη για
αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους. Ωστόσο, τόσο ο ίδιος όσο και ο Γερμανός
Υπουργός Οικονομικών Βολφγκανγκ Σόιμπλε τονίζουν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν
αποτελεί η ρευστότητα αλλά το τραπεζικό σύστημα της χώρας (όπως και στην
περίπτωση της Ισλανδίας).
Οι διεθνείς
πιέσεις για υπογραφή του μνημονίου –αν και η Κύπρος αποτελεί μόνο το 0,2% του
ΑΕΠ της Ευρωζώνης- γίνονται ολοένα και πιο έντονες. Μέχρι την Παρασκευή, στο
έκτακτο συνέδριο του Eurogroup αναμένεται να παρθεί απόφαση επί του θέματος. Εάν όντως δοθεί το πράσινο
φως για την παροχή των €10δις, το δημόσιο χρέος της χώρας αναμένεται να
ξεπεράσει το 140% του ΑΕΠ σύμφωνα με τον κ. Δημητριάδη, κάτι που δημιουργεί
προβληματισμούς για την δυνατότητα αποπληρωμής του δανείου.
Εναλλακτική Προσέγγιση
Στον αντίποδα,
και στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχει η εναλλακτική προσέγγιση. Οι υποστηρικτές
της τονίζουν ότι η άμεση αξιοποίηση του φυσικού αερίου και η πιθανή προπώληση
ενός μεριδίου του Οικοπέδου 12 μπορούν να οδηγήσουν την Κύπρο σε τροχιά ανάπτυξης,
χωρίς την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας του Μνημονίου. Σύμφωνα με την έκθεση
της Royal Bank of Scotland η αξία των αποθεμάτων του φυσικού αερίου εκτιμάται στο 200% του ΑΕΠ ενώ η
αξία τους μπορεί να ανέλθει πέραν του 580% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο η
σωστή και άμεση αξιοποίηση των κοιτασμάτων μπορεί να υπερκαλύψει το τραπεζικό
και δημόσιο χρέος.
Οι πιέσεις ολοένα
αυξάνονται και η εξεύρεση λύσης του προβλήματος είναι πλέον αναγκαία. Όλα
δείχνουν ότι θα ακολουθήσουμε την «σίγουρη» πορεία του μνημονίου η οποία
εφαρμόστηκε και στις υπόλοιπες χώρες του Νότου. Είναι όμως η κατάλληλη για
έξοδο από την κρίση; Η Ισλανδία ακολούθησε ένα εναλλακτικό τρόπο διάσωσης και
τα κατάφερε. Μήπως και εμείς πρέπει επείγοντος να αναζητήσουμε ένα τρόπο που θα
ανταποκρίνεται αποκλειστικά στις ανάγκες και στα προβλήματα του δικού μας νησιού;
Ίσως είναι πλέον αργά!
* Γράφει η Κωνσταντίνα Νεοφυτου, BA Accounting & Finance, ACCA Affiliate, MA European Journalism
