Το μεγάλο ‘ΌΧΙ’ της Ισλανδίας στο Δ.Ν.Τ αποκρύφτηκε από τα Μ.Μ.Ε

Σήμερα, 20 χρόνια μετά την σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και 14 χρόνια από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της οποίας πρωταρχικοί στόχοι είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στην Ευρωζώνη και το υψηλό επίπεδο απασχόλησης πολλά από τα κράτη μέλη με πρωτοπόρο την Ελλάδα βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού και προσπαθούν με νύχια και με δόντια –μάταια όμως προς το παρόν- να αποφύγουν την πτώχευση.

Τότε είναι που αναλαμβάνει δράση η Τρόικα (η οποία αποτελείται από το Δ.Ν.Τ την Ε.Κ.Τ και εκπροσώπους της Ε.Ε ) σκοπός της οποίας είναι να ‘σώσει’ τις πληγείσες χώρες. Αυτή παρουσιάζεται από τα Μ.Μ.Ε σαν η μία και μοναδική διέξοδος, σαν η μία και μοναδική επιλογή που έχουν τα κράτη μελή για να σωθούν. Ίσως τα πιο πάνω όμως να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ίσως η Τρόικα να μην είναι η μόνη λύση και τα Μ.Μ.Ε εσκεμμένα να αφήνουν γεγονότα στην αφάνεια για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα. Πρόσφατο και άκρως επίκαιρο παράδειγμα η πτώχευση της Ισλανδίας. Την ίδια ώρα που τα Μ.Μ.Ε επανειλημμένα προβάλουν την έλευση της Τρόικας σε διάφορα κράτη μέλη όπως για παράδειγμα την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία αγνοούν εντελώς τη πτώχευση μιας χώρας η οποία ανήκει σε Ευρωπαϊκά εδάφη.  

Τι έγινε λοιπόν στην Ισλανδία και γιατί δεν προβλήθηκαν τα γεγονότα όσο θα έπρεπε. Η Ισλανδία μια μικρή χώρα των 320.000 κατοίκων με μια πολύ μικρή αγορά και την αλιεία ως την κύρια πηγή εσόδων του κράτους ήταν μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο. Το 2003 επί φιλελεύθερου καθεστώτος όλες οι τράπεζες της ιδιωτικοποιήθηκαν με απώτερο σκοπό να προσελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερους ξένους επενδυτές. Οι τράπεζες πρόσφεραν την υπηρεσία του on-line banking και ενώ οι συνδρομές ήταν στο ελάχιστο κόστος τα ποσοστά κέρδους που έδειχναν ήταν πολύ μεγάλα. Επιπλέον οι λογαριασμοί εν ονόματι Icesave κέρδισαν πολλούς Βρετανούς και Ολλανδούς επενδυτές. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι καθώς αυξάνονταν οι επενδύσεις ταυτόχρονα αυξανόταν και το εξωτερικό χρέος των τραπεζών το οποίο οδηγήθηκε στο 200% του ΑΕΠ και έφτασε μέχρι το 900% το 2007. Το χρέος αυτό έκανε τις τράπεζες να φαίνονται αναξιόπιστες στις χρηματαγορές και έτσι το 2008 οι τρεις κύριες τράπεζες της Ισλανδίας η Landbanki, η Kapthing και η Glitnir πτώχευσαν με φυσικό επακόλουθο το εθνικό της νόμισμα η κορόνα να χάσει το 85% της αξίας της έναντι στο Ευρώ.

Η κυβέρνηση τότε αποφασίζει να αναλάβει το χρέος παρόλο που ο προϋπολογισμός δεν σήκωνε ένα τόσο μεγάλο ποσό και κρατικοποιεί τις τράπεζες. Τα επιτόκια εκτοξεύθηκαν αφού σε περίοδο οικονομικής κρίσης οι επενδυτές αντιμετωπίζουν πιο καχύποπτα τη χώρα. Τότε ήταν που η οικονομία κατέρρευσε και η χώρα κήρυξε πτώχευση. Χιλιάδες άνθρωποι έμειναν χωρίς δουλειές, οι τιμές των αγαθών αυξήθηκαν δραστικά και οι μετανάστες επέστρεψαν στις πατρίδες τους. Ο τότε πρωθυπουργός Γκέιρ Χόρντε προσπαθούσε να εξασφαλίσει δάνειο ύψους 2.1 δισεκατομμυρίων και η Βρετανία με την Ολλανδία θα πρόσθεταν ακόμα 2.5 δισεκατομμύρια. Τη στιγμή εκείνη επενέβηκε το ΔΝΤ και η ΕΕ θέλοντας να αναλάβουν το χρέος τονίζοντας ότι μόνο έτσι θα μπορούσε η Ισλανδία να ξεπληρώσει το χρέος που είχε σε Βρετανία και Ολλανδία.

Ο κόσμος αρχίζει να οργανώνει διαμαρτυρίες έξω από τη Βουλή αναγκάζοντας την παραίτηση του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης. Μετά τις πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο του 2009 η Ισλανδία έπρεπε να επιστρέψει στους δανειστές της περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια Ευρώ τα οποία έπρεπε να πληρωθούν από τους πολίτες, οι οποίοι με τη σειρά τους αρνούνται να σηκώσουν αυτό το βάρος και έτσι ο πρωθυπουργός Όλαφ Ραγκνάρ Γκρίμσον δεν επικυρώνει τον σχετικό νόμο και προχωρεί σε δημοψήφισμα. Η Ισλανδία δεχόταν αφόρητες πιέσεις από τη διεθνή κοινότητα. Βρετανία και Ολλανδία απειλούσαν ότι θα απομονώσουν τη χώρα και ότι θα παγώσουν τις καταθέσεις τους ενώ το ΔΝΤ ότι θα στερήσει την οποιαδήποτε βοήθεια. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν ξεκάθαρο. Το 93% των πολιτών ψήφισε ενάντια στο νόμο και η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες και συλλήψεις για να αποδοθούν ευθύνες  στους υπεύθυνους. Αξίζει να αναφέρουμε ότι κανένα από τα Μ.Μ.Ε δεν ανέφερε το ‘ΟΧΙ’ που είπαν οι πολίτες στο ΔΝΤ ούτε καν οι μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί.

Η ιστορία της Ισλανδίας δεν τελειώνει όμως εδώ. Οι πολίτες συμφώνησαν στον περιορισμό των δαπανών του κράτους για μείωση του προϋπολογισμού και διέλυσαν τις στρατιωτικές υποδομές τους. Στη συνέχεια αποφάσισαν να υιοθετήσουν νέο σύνταγμα το οποίο έγραψαν  25 ανεξάρτητα άτομα τα οποία εκλέχτηκαν από το λαό και δεν άνηκαν σε καμία πολιτική παράταξη. Οι ίδιοι οι πολίτες μπορούσαν να συμμετέχουν στη δημιουργία του συντάγματός τους αφού υπήρχε διαθέσιμο στο διαδίκτυο και μπορούσαν να κάνουν τις δικές τους προτάσεις, το οποίο θα παρουσιαστεί στις επόμενες εκλογές.

Σήμερα 4 χρόνια μετά η Ισλανδία βρίσκεται σε περίοδο ανάκαμψης και προόδου με ανάπτυξη 3%,ανεργία 7% και το έλλειμμα του ισοζυγίου της αναμένεται να μειωθεί στο 3,4% . Η πιστοληπτική της ικανότητα για μακροπρόθεσμο δανεισμό αυξήθηκε κατά μία βαθμίδα στην κατηγορία ΒΒΒ από τον οίκο αξιολόγησης Fitch Ratings και πλέον η χώρα θεωρείται αξιόπιστη. Από την πτώχευση μέχρι και τώρα οι τράπεζες διέγραψαν δάνεια νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ δείχνοντας έτσι την ανθρώπινη τους πτυχή ενώ παράλληλα ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας Γκέιρ Χόρντε ο οποίος κυβερνούσε το 2006 μέχρι το 2009 βρίσκεται στο εδώλιο. Κατηγορείται για αμέλεια εκτέλεσης καθηκόντων, δηλαδή ότι δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψει τη πτώχευση και ότι δεν καθοδήγησε έγκαιρα τις τράπεζες ούτως ώστε να μην βυθίσουν τη χώρα στο χρέος.

Η ιστορία αυτής της χώρας που πλέον θεωρείται από πολλούς οικονομικούς αναλυτές παράδειγμα προς μίμηση για την Ελλάδα αλλά και για όλες τις υπόλοιπες χώρες που βρίσκονται σε παρόμοια οικονομική κατάσταση έμεινε στην αφάνεια και δεν προβλήθηκε καθόλου από τα Μ.Μ.Ε. Ως αποτέλεσμα ο λαός μένει στην άγνοια και δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι ίσως η Τρόικα και το Δ.Ν.Τ να μην είναι η μόνη λύση. 

Μια μικρή χώρα όπως η Ισλανδία, κατάφερε να βρει τη δύναμη και να εφαρμόσει από μόνη της χωρίς υποδείξεις και οδηγίες από τρίτους τις μεταρρυθμήσεις που θεωρούσε κατάλληλες καταφέρνοντας να ‘βγάλει’ τη χώρα της από το αδιέξοδο. Γιατί να μην ακολουθήσουν και άλλες χώρες την πορεία της; 

*11 Οκτωβρίου 2012

*Γράφει η Κωνσταντίνα Νεοφύτου, BA Accounting & Finance, ACCA Affiliate, MA European Journalism